Asansör Yönetmeliği Nedir?
Asansör Yönetmeliği, Türkiye’de asansörlerin güvenli bir şekilde işletilmesi, bakımı ve periyodik kontrolü ile ilgili kuralları belirleyen yasal bir düzenlemedir. Bu yönetmelik, insanların ve yüklerin taşınmasında kullanılan asansörlerin güvenliğini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Asansör standartları esas amaçları aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:
- Güvenlik Sağlamak: Yönetmeliğin temel amacı, asansörlerin insan can ve mal güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde kullanılmasını sağlamaktır.
- Bakım ve Kontrol: asansör periyodik kontrol yönetmeliği ve kontrollerinin düzenli olarak yapılmasını zorunlu kılar. Bu kontroller, asansörün güvenli ve işletme yönünden uygun çalışıp çalışmadığını belirlemek amacıyla yılda bir kez gerçekleştirilir.
- Tescil ve Denetim: Yönetmelik, yeni asansörlerin tescil edilmesi ve mevcut asansörlerin iyileştirilmesi için gerekli kuralları belirler. Her asansör, bir kimlik numarası ile tanımlanır ve bu numara üzerinden izlenir.
Asansör Yönetmeliği, 29 Haziran 2001 tarihinde yürürlüğe giren ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun’a dayanmaktadır. Bu dönemde, asansörlerin güvenliğine yönelik temel ilkeler belirlenmiştir.
Güncel Asansör Yönetmelikleri ve Standartlar
Asansör güvenlik sertifikaları ve standartlar, Türkiye’de asansörlerin güvenli bir şekilde işletilmesi ve bakımını sağlamak amacıyla belirlenen yasal çerçeveyi kapsamaktadır. Bu yönetmelikler, Avrupa Birliği standartlarına uyum sağlamak için geliştirilmiştir. 2014/33/AB Asansör Yönetmeliği asansörlerin ve bunlara ait güvenlik aksamlarının temel sağlık ve güvenlik gerekliliklerini belirlemekte ve piyasaya arz koşullarını düzenlemektedir.
Bina asansör yönetmeliği, binalarda ve inşaatlarda sürekli olarak kullanılan asansörleri ve bu asansörlerde kullanılacak güvenlik aksamlarını da kapsamaktadır. Ek olarak, asansörlerin ve güvenlik aksamlarının CE uygunluk işareti taşıması gerekmekte, bu işaret ürünlerin belirtilen standartlara uygun olduğunu göstermektedir. Bu durum yük asansörü yönetmeliği ile de karşımıza çıkmaktadır.
Tüm bunlara ek olarak, asansörlerin bakımı, asansör monte eden tarafından hazırlanan bakım kılavuzuna ve güncel TS EN 13015 standardına uygun olarak yapılmalıdır. Bu standart, 81 20 asansör yönetmeliği gibi asansör ve yürüyen merdivenlerin de bakımına dair kuralları belirlemektedir.
Asansör Yönetmeliğine Uyum Süreci
Bu süreç, Türkiye’de asansörlerin güvenli bir şekilde işletilmesi ve bakımını sağlamak amacıyla Avrupa Birliği standartlarına uyum sağlamak için gerçekleştirilen yasal düzenlemeleri içermektedir. Yönetmeliğin yasal dayanağı aşağıdaki şekilde açıklana bilmektedir:
- 4703 Sayılı Kanun: 29 Haziran 2001 tarihinde yürürlüğe giren bu kanun, ürünlere ilişkin teknik mevzuatın hazırlanması ve uygulanmasına dair genel çerçeveyi belirlemektedir.
- 2014/33/AB Direktifi: 26 Şubat 2014 tarihinde kabul edilen bu Avrupa Birliği direktifi, asansörlerin ve bunlara ait güvenlik aksamlarının temel sağlık ve güvenlik gerekliliklerini belirlemekte ve Türkiye’nin asansör mevzuatının bu standartlara uyumunu sağlamaktadır.
Asansörlerde Güvenlik ve Acil Durum Standartları
Asansörlerde güvenlik ve acil durum standartları, asansörlerin güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamak ve acil durumlarda kullanıcıların korunmasını hedefleyen düzenlemeleri içermektedir. Bu standartlar, hem kullanıcıların hem de bakım firmalarının dikkat etmesi gereken önemli unsurları kapsamaktadır.
Diğer adıyla apartman asansörleri yönetmeliği açısından, asansörlerin düzenli bakım ve kontrollerinin yapılması zorunludur. Bu, asansörün güvenli ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak için kritik öneme sahiptir. Özellikle, asansör kabloları, kapı mekanizmaları ve güvenlik sistemlerinin düzenli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir.
Ek olarak, asansör içinde bulunan acil çağrı düğmesi, acil durum aydınlatması ve itfaiye erişim kapısı gibi acil durum ekipmanlarının her zaman çalışır durumda olması gerekmektedir.
İlaveten, asansörlerin bulunduğu binalarda acil durum planlarının oluşturulması ve bu planların düzenli olarak gözden geçirilmesi gerekmektedir. Kullanıcıların acil durumlarda ne yapmaları gerektiği konusunda bilgilendirilmesi önemlidir. Tüm bu düzenleme ve gereklilikler 81 20 asansör yönetmeliği resmi gazete yazısında da açıkça belirtilmiştir.
Denetimler ve Cezai Yaptırımlar
Asansör işletme bakım ve periyodik kontrol yönetmeliği gereğince, her asansörün yılda en az bir kez kontrol edilmesi zorunludur. Bu kontroller, asansörün bulunduğu binanın yöneticisi ve bakımını yapan firma tarafından müştereken yürütülmektedir. Genellikle belediyeler, bu kontrollerin yapılmasını sağlamakla yükümlüdür.
Ek olarak, TMMOB Makina Mühendisleri Odası ve Elektrik Mühendisleri Odası, belediyelerle protokoller imzalayarak asansör denetimlerini gerçekleştirmektedir. Bu denetimler, asansörlerin güvenlik seviyelerini belirlemek için önemlidir ve her denetim sonunda bina yöneticilerine raporlar verilmektedir. Dolayısıyla, asansör periyodik kontrol yönetmeliği mevzuat uygunluğu açısından da önemlidir.
Son olarak, denetim sonrası asansörlere güvenlik seviyelerini gösteren etiketler uygulanmaktadır. Kullanımı tehlike arz eden asansörler kırmızı, eksiklik ve hatalar olan ancak risk içermeyenler mavi, tamamen uygun ve güvenli olanlar ise yeşil etiketlerle belirtilmektedir.
Yönetmeliklerdeki Değişiklikler ve Güncellemeler
Asansör bakım yönetmeliği, Türkiye’de asansörlerin sorunsuz bir şekilde işletilmesi amacıyla sürekli olarak güncellenmektedir. Örneğin, Türkiye, 29 Haziran 2016 tarihinde, 2014/33/AB direktifine uygun olarak yeni bir Asansör Yönetmeliği yayımlamıştır. Bu yönetmelik, asansörlerin tasarımından bakımına kadar geniş bir yelpazede düzenlemeler içermekte ve asansörlerin güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlamayı hedeflemektedir.
Öte yandan, 6 Nisan 2019 tarihinde yürürlüğe giren “Asansör İşletme ve Bakım Yönetmeliği“, asansörlerin tescili, işletilmesi, bakımı ve mevcut asansörlerin iyileştirilmesi ile ilgili kuralları güncellemektedir.
Ek olarak, 13 Eylül 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, asansörlerin periyodik kontrollerine ilişkin bazı maddelerde değişiklikler yapmıştır.
Asansör Yönetmeliği ve Sürdürülebilirlik
SNC Asansör Yönetmeliği, aynı zamanda asansörlerin enerji verimliliğini artırmayı hedeflemektedir. Yeni asansörlerin tasarımında enerji tasarrufu sağlayan teknolojilerin kullanılması da teşvik edilmektedir. Yönetmelik, asansör üretiminde kullanılan malzemelerin çevreye duyarlı ve geri dönüştürülebilir olması hususlarına da önem vermektedir. Dolayısıyla, asansör üreticileri, sürdürülebilir malzeme seçiminin önemine dayalı çalışamalar da yapmaktadır.
Öte yandan, kullanım ömrünü tamamlayan asansörlerin geri dönüşümü teşvik edilmektedir. Asansör parçaları, sürdürülebilirliği artırmak için mümkün olduğunca yeniden kullanılmalı veya geri dönüştürülmelidir. Son olarak, asansör sektörünün, yönetmelik kapsamındaki gereklilikleri yerine getirmesi, sürdürülebilir bir gelecek için kritik önem taşımaktadır.